Konieczność odejścia od węgla już w 2030 roku wynika z wielu przyczyn. Koalicja Klimatyczna zwraca uwagę, iż wyniki badań prowadzonych przez Międzyrządowy Panel ds. Zmiany Klimatu (IPCC) i opublikowanych w październiku 2018 w specjalnym raporcie, wskazują, że powstrzymanie wzrostu średniej temperatury Ziemi na poziomie 1,50 C jest ciągle możliwe. Wymaga to jednak szybkiej i dalekosiężnej transformacji wszystkich sektorów gospodarki, począwszy od energetyki. Bez radykalnej redukcji emisji gazów cieplarnianych ze źródeł antropogenicznych do 2030 roku, powstrzymanie zmiany klimatu nie będzie możliwe.
Skutki zmiany klimatu zagrażają zdrowiu oraz życiu Polek i Polaków. Huraganowe wiatry, gwałtowne burze, błyskawiczne powodzie i coraz częstsze fale upałów są corocznie przyczyną przedwczesnej śmierci setek obywateli naszego kraju. Wzrasta narażenie na choroby wektorowe i tropikalne.
- Dramatyczne skutki zdrowotne zmiany klimatu to nie przyszłość, to już teraźniejszość. Najbardziej tragiczne jest to, że najbardziej narażone są dzieci i kobiety w ciąży. Niemal 88% wszystkich przypadków chorobowych związanych ze skutkami zmian klimatu występuje u dzieci poniżej 5. roku życia! Nie zapewnimy im bezpieczeństwa, jeśli radykalnie nie zmniejszymy emisji gazów cieplarnianych - tłumaczy dr hab. Zbigniew Karaczun, prof. SGGW, ekspert Koalicji Klimatycznej.
Niemal 40% polskich emisji gazów cieplarnianych jest spowodowanych spalaniem węgla na cele energetyczne. Co dziesiąta tona dwutlenku węgla emitowana w naszym kraju jest przez jedno źródło - elektrownię Bełchatów - drugiego największego emitenta gazów cieplarnianych na świecie. Uzależnienie krajowej gospodarki od wydobycia i spalania węgla powoduje nie tylko emisję gazów cieplarnianych, ale jest także przyczyną zanieczyszczenia powietrza innymi substancjami: pyłami zawieszonymi, tlenkami siarki i azotu, metalami ciężkimi, węglowodorami i innymi, trwałymi związkami organicznymi.
Negatywne skutki zmian klimatu w coraz większym stopniu zagrażają bezpieczeństwu żywnościowemu Polski. Wcześnie rozpoczynający się okres wegetacyjny powoduje większe zagrożenie roślin uprawnych na późnowiosenne przymrozki. Od początku XXI wieku mamy w Polsce praktycznie permanentną suszę letnią, tym niemniej rok 2018 był pod tym względem wyjątkowy; tak silna susza nie wystąpiła w Polsce co najmniej od końca II Wojny Światowej.
Odsuwanie koniecznych reformy na przyszłość powoduje konieczność dokonywania transferu środków do górnictwa i energetyki węglowej tak, aby uzyskać spokój społeczny. - Polska energetyka zaczyna być kulą u nogi gospodarki - jest zasobochłonna, nieefektywna, szkodliwa dla środowiska i coraz bardziej uzależniona od importu węgla z zagranicy. Sektor potrzebuje szybkiej decyzji o transformacji. Niestety ostatnie lata pokazują, że trendy światowe i europejska legislacja pozwalają tylko na wyspową transformację. Potrzebny jest silny bodziec polityczny i regulacyjny. Takim bodźcem byłaby jasna deklaracja, że Polska odchodzi od węgla. I społeczeństwo i sektor takiej deklaracji potrzebują - mówi Ilona Jędrasik z ClientEarth Prawnicy dla Ziemi, ekspertka Koalicji Klimatycznej.
Na całym świecie nasilają się tendencje odchodzenia od węgla. Spośród 28 członków UE, 26 państw oświadczyło, że po 2020 roku nie będzie inwestować w energetykę węglową. - Koszty jakie od 1990 roku ponosi społeczeństwo w wyniku dominacji energetyki węglowej są bardzo wysokie - 230 mld zł (dotacje) i 0,8-2,6 bln zł (koszty zewnętrzne). Utrzymanie tej energetyki do 2030 roku może spowodować konieczność dalszych dotacji z naszych kieszeni w wysokości 155 mld zł. W Polsce blisko 50.000 obywateli umiera przed wcześniej w wyniku smogu. Oznacza to, że jeśli nic nie zmienimy to do roku 2030 będzie to 0,5 mln osób - czyli miasto wielkości Gdańska. Dzisiaj energetyka odnawialna ze znaczną poprawą efektywności energetycznej jest zdecydowanie tańsza. Energetyka odnawialna może angażować środki obywateli, w tym przedsiębiorców, zapewniając bezpieczeństwo energetyczne znacznie taniej. Wiąże się to z tworzeniem innowacyjnej gospodarki i zielonych miejsc pracy - zaznacza dr Andrzej Kassenberg z Instytutu na rzecz Ekorozwoju, ekspert Koalicji Klimatycznej.
Koszt fotowoltaiki i wiatru jest porównywalny z kosztem budowy nowych dużych elektrowni węglowych i gazowych. Jednocześnie dramatycznie będą spadać koszty magazynowania energii. Alternatywa dla węgla jest już dziś rynkowo dostępna - to budowa energetyki odnawialnej, z drogą do zaopatrzenia Polski w 100 % z OZE w 2050 r wraz z budową gospodarki oszczędnej i innowacyjnej, odpornej na wyzwania XXI wieku.
Sygnatariusze stanowiska Koalicji Klimatycznej zwracają uwagę, że odejście od węgla wymaga przeprowadzenia sprawiedliwej transformacji terenów historycznej uzależnionych od wydobycia węgla i energetyki węglowej. - Koniec wydobycia węgla kamiennego na Śląsku jest nieuchronny nie tylko ze względu na ochronę klimatu, ale ze względu na ekonomię. Z naszych wyliczeń wynika, że w związku z wysokimi kosztami wydobycia, niską produktywnością i trudnymi warunkami geologicznymi, poziom zatrudnienia w górnictwie na Śląsku samoistnie zmaleje z 70 tysięcy w 2018 roku do 40 tysięcy w roku 2030 (z czego tylko 20 tys. będą stanowiły trwałe miejsca pracy). Ten proces dzieje się już teraz. Ukrywanie tych faktów przed zatrudnionymi w sektorze jest nieuczciwe - podkreśla Marta Anczewska, WWF, ekspertka Koalicji Klimatycznej.
Stanowisko w sprawie konieczności odejścia Polski od spalania węgla do 2030 roku podpisały 24 organizacje zrzeszone w Koalicji Klimatycznej. Apel do polityków poparło także HEAL Polska.
