Najbardziej narażeni na obserwowane skutki zmiany klimatu są osoby najsłabsze: dzieci, osoby w podeszłym wieku, cierpiący na przewlekłe choroby, osoby biedne i bezdomne. Niestety w Polsce wiedza środowisk medycznych na temat wpływu zmiany klimatu na stan zdrowia jest niewielka. Lekarze są głównie nastawieni na diagnostykę i leczenie chorób. W mniejszym stopniu zwracają uwagę na profilaktykę i zdrowie publiczne. Nie doceniają tych zagadnień i skupiają się bardziej na leczeniu skutków niż zwalczaniu przyczyn. Jednak już dziś, a nie za 100 lat, umierają w czasie fal upałów Polacy z powodu chociażby odwodnienia– podkreśla dr hab. n. med. Tadeusz Maria Zielonka, Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc.

Niesprzyjające warunki atmosferyczne takie jak stres ciepła i zimna, znaczne wahania ciśnienia czy wysoka wilgotność powietrza odpowiedzialne są za około 20% zawałów mięśnia sercowego. Wraz z częstotliwością tych zjawisk wzrasta także ryzyko chorób układu krążenia i układu oddechowego. W Warszawie ekstremalne upały przyczyniają się do wzrostu śmiertelności mieszkańców aż o 17%. Oznacza to mniej więcej pięć dodatkowych zgonów dziennie! Aż pięćdziesięciokrotnie wzrośnie liczba zgonów w Europie spowodowanych falami upałów (z około 3 000 do ponad 150 000 w 2100 roku).

Zmiana klimatu stanowi ogromne zagrożenie dla zdrowia publicznego ludzi na całym świecie, także w Polsce. Stawia nowe wyzwania przed sektorem zdrowia, który w bezpośredni sposób odczuje skutki tego procesu. Służba zdrowia powinna przygotować się na zwiększoną liczbę hospitalizacji z powodu chorób, będących konsekwencjami suszy, powodzi, ekstremalnych zjawisk pogodowych czy np. rozprzestrzeniania się wektorów boreliozy – zaznacza Weronika Michalak z HEAL Polska.

W latach 1997-2012 w Polsce miało miejsce aż 9 powodzi, oddziałując na blisko 370 tysięcy ludzi i powodując śmierć 113 osob. Eksperci szacują, że liczba poszkodowanych w wyniku ekstremalnych zjawisk pogodowych, w tym powodzi, gwałtownie wzrośnie w najbliższych latach.

Dużym zagrożeniem dla zdrowia Polaków jest rozprzestrzenianie się zakaźnych chorób wektorowych przenoszonych przez organizmy żywe, jak np. owady czy gryzonie. Zmieniające się warunki klimatyczne przyczyniają się do zwiększenia populacji i poszerzania terytorium występowania kleszczy. W ciągu zaledwie 10 lat zanotowano ponad trzykrotny wzrost zachorowań na boreliozę przenoszoną przez te owady. Od 2005 do 2014 roku liczba przypadków zwiększyła się z 4 406 do 13 868 rocznie. Prognozuje się, że do 2100 roku liczba zachorowań może zwiększyć się o 100% w stosunku do stanu obecnego w województwach łódzkim, wielkopolskim, pomorskim i świętokrzyskim. Już dziś choroby wektorowe stanowią ponad 17% wszystkich zakaźnych schorzeń, powodując ponad 700 000 zgonów rocznie na świecie. 

Istotnym  zagrożeniem dla Polaków będą również choroby przenoszone drogą pokarmową oraz przez wodę. W okresie zimowym liczba chorych na salmonellozę przenoszoną drogą pokarmową wynosi około 500 zachorowań miesięcznie, zaś latem wzrasta aż do 2500 przypadków. Eksperci prognozują, że może się to znacząco zwiększyć do 2100 roku.

Należy monitorować stan zdrowia publicznego pod kątem zmieniającego się klimatu oraz wypracowywać najlepsze polityki uwzględniające działania profilaktyczne – dodaje Weronika Michalak z HEAL Polska.
 

Służbę zdrowia czeka wiele nowych wyzwań, do których będzie musiała się przygotować. Wiąże się to ze zwiększeniem nakładów finansowych na system opieki zdrowotnej. 

Redakcja merytoryczna: dr hab. Zbigniew Karaczun, prof. SGGW, Koalicja Klimatyczna Weronika Michalak, HEAL Polska

Autor: Agnieszka Muras

Projekt graficzny, skład i łamanie: Studio Chaotyczne

Copyright by Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, Warszawa 2018 ISBN 978-83-933263-4-1