Na konferencji poświęconej planowaniu ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz innych zanieczyszczeń powietrza eksperci podkreślali potrzebę większego zaangażowania społeczeństwa w podejmowanie decyzji na szczeblu lokalnym.
Przemyślana transformacja w kierunku niskoemisyjnym wiąże się ze zmianami na wszystkich poziomach od szczebla krajowego po lokalny – „Podstawowym, niezwykle istotnym wyzwaniem jest powiązanie lokalnych planów gospodarki niskoemisyjnej (PGN) z Narodowym Programem Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Niestety obecnie ta kwestia nie jest uregulowana. Zakres wytycznych, na których gminy mogą oprzeć się przy opracowaniu planów, jest ograniczony.” – zaznacza Urszula Stefanowicz, ekspert Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego.
Wszystkie gminy, które zamierzają sięgnąć po środki unijne na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń powietrza w latach 2014-2020 muszą przygotować plany gospodarki niskoemisyjnej. Do tej pory nieco ponad 800 gmin otrzymało dofinansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na opracowanie PGN. Część samorządów przygotowuje plany bez dofinansowania, choć nie wiadomo dokładnie, ile ich jest. Nadal około 1500 gmin nie posiadają planów. Natomiast świadomość społeczna w zakresie włączenia się w proces opracowania PGN jest znikoma. Zwykli ludzie nie zdają sobie sprawy z tego, że wzięcie udziału w konsultacjach społecznych odnośnie planów gospodarki niskoemisyjnej przyczyni się do poprawy ich warunków życia.
„Stworzyliśmy Narzędzie Kontroli Obywatelskiej Planów Gospodarki Niskoemisyjnej, aby pomóc społeczeństwu włączyć się w ważny dla nich proces opracowania dokumentów strategicznych na poziomie lokalnym. Od teraz każdy mieszkaniec będzie mógł sprawdzić, czy urząd zamierza zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń powietrza w jego gminie i jak planuje to zrobić. Co ważne, nie będzie potrzebował do tego specjalistycznej wiedzy czy eksperckich opinii.” – mówi Agata Golec, ekspert Instytutu na rzecz Ekorozwoju.
Obecnie poziom zaangażowania społeczeństwa w przygotowanie Planów Gospodarki Niskoemisyjnej jest daleko niewystarczający. Mieszkańcy nie wiedzą, czemu służy ten dokument, a urzędy nie starają się ich edukować i zachęcać do debaty na temat planowanych inwestycji w gminie.
„Samorządy nie widzą korzyści wynikających z angażowania społeczności lokalnej we współtworzenie dokumentów strategicznych takich, jak Plany Gospodarki Niskoemisyjnej. Decyzje podejmowane z udziałem mieszkańców są bardziej trwałe i pomagają uniknąć konfliktów na etapie realizacji inwestycji. Ponadto dialog pomiędzy społeczeństwem a samorządem zwiększa też wiarygodność władz publicznych i buduje społeczne zaufanie do nich.” – podkreśla dr Marta Maja Wiśniewska, ekspert Fundacji Greenmind.
Odpowiednie przygotowanie PGN niesie za sobą szereg korzyści. Są nimi nie tylko ogólna akceptacja społeczna odnośnie realizowanych działań, ale również rozwój gospodarki niskoemisyjnej.
„Musimy pamiętać, że odpowiednia polityka samorządów może prowadzić do znacznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, co w efekcie przyczyni się do poprawy warunków życia społeczności lokalnej. Rozwój gospodarki niskoemisyjnej oznacza również poprawę bezpieczeństwa energetycznego, inwestowanie w innowacyjne technologie oraz tworzenie nowych miejsc pracy.” – podsumował dr hab. Zbigniew Karaczun, prof. SGGW, wiceprezes Polskiego Klubu Ekologicznego Okręgu Mazowieckiego.
Konferencja została zorganizowana 22 marca 2016 roku w ramach projektu, który realizują Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki (lider) oraz Instytut na rzecz Ekorozwoju i norweska organizacja Framtiden i våre hender (partnerzy), w ramach programu Obywatele dla Demokracji, prowadzonego przez Fundację im. Stefana Batorego we współpracy z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży, finansowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (tzw. Funduszy EOG).
Więcej informacji o projekcie „Kontrola obywatelska nad wdrażaniem polityki niskoemisyjnej” na stronie www.pkeom.pl/pgn
