Publikacja analizy „Oszczędnie, odnawialnie obywatelsko – fundusze europejskie na rewolucję energetyczną w regionach” zbiega się w czasie z upływającym dziś terminem przekazania tych programów do Komisji Europejskiej.
OD 98 DO 748 MLN EURO NA ZIELONĄ ENERGIĘ W REGIONACH
Jednym z priorytetów dla wykorzystania funduszy europejskich 2014-2020 będzie gospodarka niskoemisyjna, czyli modernizacja energetyczna budynków, instalacje odnawialnych źródeł energii (OZE), strategie niskoemisyjne w miastach, wysokosprawna kogeneracja i modernizacja sieci. Na ten cel przeznaczone zostanie aż ponad 8 mld euro z 80 mld euro przyznanych Polsce w ramach Polityki Spójności. Ponad połowa tej kwoty, około 4,5 mld euro będzie dystrybuowana przez samorządy województw, w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO) na lata 2014-2020. Przeznaczone przez samorządy kwoty na ten cel wahają się od 98 mln euro w województwie lubuskim do 748 mln euro w województwie śląskim.
BUDYNKI MIESZKALNE
Novum w stosunku do poprzedniego unijnego okresu budżetowego w latach 2007-2013 jest fakt, że ze środków na modernizację energetyczną budynków wraz z instalacją odnawialnych źródeł energii będą mogły skorzystać nie tylko samorządy, ale także spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe. Przyczyni się to do poprawy standardu energetycznego budynków mieszkalnych w Polsce, a tym samym zmniejszy rachunki za energię płacone przez polskie gospodarstwa domowe. Z danych dostępnych dla siedmiu województw wynika, że alokacje na ten cel wynoszą od 4 mln euro w województwie opolskim do 63 mln euro w województwie wielkopolskim. Na razie są niewielkie w stosunku do środków dostępnych dla samorządów, ale można je jeszcze zwiększyć podczas prac nad uszczegółowieniem zapisów RPO.
PROSUMENCI
Ponadto z analizy przygotowanej przez Polską Zieloną Sieć wynika, że władze województw dostrzegają korzyści z inwestycji w odnawialną energetykę rozproszoną, nie tylko dla środowiska, ale także dla budowy lokalnego i regionalnego bezpieczeństwa energetycznego, czy wreszcie szansę dla rozwoju obszarów wiejskich. Analiza wskazuje również, że władze trzech województw – podlaskiego, małopolskiego i podkarpackiego – zadeklarowały, że to energetyka prosumencka (czyli najmniejsi producenci energii, którzy produkują ją na własne potrzeby, a nadwyżki sprzedają do sieci), będzie priorytetem wydatkowania funduszy unijnych na OZE. Tym samym regiony te chcą wspierać dyskryminowane przez rząd mikroinstalacje OZE, które obecnie mogą sprzedawać prąd za cenę równą zaledwie 80% ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym z poprzedniego roku.
APEL
„To w budynkach mieszkalnych kryje się największy potencjał oszczędności energii w Polsce. Ich energetyczna modernizacja przyniosłaby znaczne oszczędności polskim rodzinom, które średnio wydają dziś na energię ponad 15% swojego budżetu” – mówi Przemysław Kalinka, ekspert ds. funduszy unijnych Polskiej Zielonej Sieci. „Wraz z innymi organizacjami ekologicznymi skupionymi w Koalicji Klimatycznej apelujemy do pani premier Bieńkowskiej i do marszałków województw, aby co najmniej połowa środków unijnych na następne siedem lat, które wspierać będą czystą, zieloną energię w regionach, została przeznaczona na modernizację energetyczną budynków mieszkalnych oraz prosumencką rewolucję energetyczną” – dodaje Kalinka.
SAMORZĄD DLA MIESZKAŃCÓW
Polska Zielona Sieć wskazuje, że istnieją w RPO dobre przykłady instrumentów, które mogłyby wspierać właśnie indywidualne gospodarstwa domowe w zakresie modernizacji energetycznej budynków w połączeniu z wykorzystaniem OZE. Taki mechanizm (odnoszący się tylko do wymiany źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych) zaproponowały władze Małopolski. Polega on na tym, że za formalności związane z aplikowaniem o środki europejskie odpowiedzialne będą samorządy, które tę pomoc będą następnie redystrybuować, zawierając z mieszkańcami indywidualne umowy. Zdaniem organizacji jest to dobry punkt wyjścia do dalszych dyskusji i prac nad zwiększeniem dostępności wsparcia ze środków unijnych dla polskich gospodarstw domowych.
RANKING WOJEWÓDZTW
Ranking zapisów RPO dotyczących modernizacji energetycznej budynków i energetyki prosumenckiej wskazuje, że najbardziej postępowe w tych obszarach jest województwo małopolskie i podlaskie, a najgorzej wypada województwo śląskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. Ocenie podlegało priorytetowe traktowanie energetyki prosumenckiej, dążenie do wykorzystania pełnego potencjału oszczędności energetycznej w budynku, konieczność przeprowadzenia audytu, uwzględnienie działań na rzecz podniesienia świadomości w zakresie oszczędności energii oraz możliwość stosowania różnych instrumentów finansowych, zarówno dotacji, jak i pożyczek.
List otwarty Koalicji Klimatycznej oraz CEE Bankwatch Network do Wicepremier, Minister Infrastruktury i Rozwoju, Elżbiety Bieńkowskiej oraz do Marszałków Województw można znaleźć poniżej, w załączeniu.
Kontakt:
Anna Drążkiewicz, Specjalistka ds. komunikacji, Polska Zielona Sieć, annadrazkiewicz@zielonasiec.pl, 514 32 67 80
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć jest ogólnopolską organizacją pożytku publicznego zrzeszającą organizacje ekologiczne działające w największych miastach Polski. Naszym celem jest rozwój w zgodzie z naturą. Działamy poprzez budowanie obywatelskiego poparcia dla zrównoważonego rozwoju, tworzenie mechanizmów społecznej kontroli wydatkowania publicznych funduszy, zwiększenie wpływu konsumentów na jakość produktów oraz politykę globalnych korporacji, a także wspieranie ekorozwoju krajów Globalnego Południa oraz społeczeństwa obywatelskiego w Europie Wschodniej.
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć prowadzi obecnie projekt „Fundusze europejskie dla zrównoważonego rozwoju – partycypacja społeczna w programowaniu przyszłego okresu budżetowego po 2013 r.”: http://ekoprojekty.pl/.
